سم بوتولینوم از 7 نوع نوروتوکسین ساخته شده است که فقط سموم A و B از نظر بالینی در پزشکی کاربرد دارد. بوتاکس نوع A در درمان بسیاری از اختلالات پزشکی به ویژه در مبحث درمان بیماری‌های پوستی و به منظور اهداف زیبایی کاربردهای فراوانی دارد.
اولین نوع بوتاکس که در سال 2002 به بازار عرضه شد سم آنابوتولینوم A بود که توسط کشور فرانسه تولید شده بود و به منظور کاربرد اهداف زیبایی توانست از سازمان غذا و دارو مجوز دریافت نماید و در سال 2006 اتحادیه اروپا نیز استفاده از آن را مورد تائید قرار داد.
بوتاکس چیست ؟
سم بوتولینوم (بوتاکس) دارویی است که از سم تولید شده توسط باکتری کلستریدیوم بوتولینوم ساخته می‌شود، این باکتری در اکثر مناطق مانند خاک، دریاچه‌ها، جنگل‌ها، روده پستانداران و ماهی‌ها وجود دارد. این باکتری‌ها در حالت طبیعی بی‌ضرر هستند اما در مقادیر بالا می‌تواند منجر به بیماری بوتولیسم شود که بر اعصاب اثر می‌گذارد و در برخی مواقع منجر به مرگ می‌شود، دانشمندان تخمین زده‌اند که یک گرم از سم این باکتری قادر به کشتن یک میلیون نفر می‌باشد اما زمانی که بوتاکس به منظور استفاده در زمینه‌ی پزشکی و درمانی تهیه و تصفیه شود کاملاً بی‌ضرر بوده و عوارض جانبی اندکی را در پی خواهد داشت.
در دهه 1970 استفاده از بوتاکس برای اولین بار در چشم پزشکی مورد استفاده قرار گرفت و در دو دهه‌ی گذشته شاهد استفاده‌ی گسترده‌ی آن در درمان بیماری‌های پوستی مانند درمان چین و چروک نواحی مختلف صورت و بیماری‌هایی مانند هایپرهیدروزیس، لیکن سیمپلکس، پومفولیکس و اکنه ولگاریس بوده‌ایم.
تزریق سم بوتولینوم منجربه مسدود شدن سیگنال‌های عصبی در ماهیچه‌ای که تزریق در آن انجام شده است، می‌شود و بدون این سیگنال‌ها، ماهیچه قادر به انقباض نمی‌باشد و به صورت موقت فلج می‌شوند.
چه کسانی کاندیدای مناسبی برای تزریق بوتاکس هستند ؟
افرادی که از نظر جسمی و روانی در سلامت کامل هستند، بهترین کاندید برای تزریق بوتاکس محسوب می‌شوند.
بهترین کاندید استفاده از بوتاکس عبارت است از:
- افراد بالای ۱۸ سال.
- فرد باید انتظارات کاملاً واقع‌بینانه از نتیجه تزریق داشته باشد.
- از سولاریوم یا حمام آفتاب به تازگی استفاده نکرده باشد.
- افرادی که چروکهای سطحی تا عمیق در صورت خود دارند.
- پوست فرد باید فاقد هر نوع التهاب یا عارضه باشد.
کاربرد بوتاکس در زمینه‌ی زیبایی پوست
همان طور که پیشتر اشاره شد کاربرد اصلی بوتاکس در سال‌های اخیر در زمینه‌ی برطرف کردن چین و چروک صورت بوده است که نتایج موثری در کاهش چین و چروک اطراف چشم، خطوط اخم پیشانی، چین و چروکهای ریز دور لب و خط لبخند، چین و چروک گردن، بهبود حالت گونه و چانه و … می‌باشد.
امروزه بوتاکس خط اخم و پیشانی بیشتر از سایر موارد در بین مردم طرفدار دارد.
کاربرد بوتاکس در درمان بیماری ها
با اینکه بیشتر افراد بوتاکس را به عنوان درمانی جهت برطرف کردن چین و چروک می‌شناسند اما بوتاکس در درمان بیماری‌های مختلفی کاربرد دارد که برخی از آن‌ها عبارتند از:
- میگرن مزمن
- تعریق بیش از حد
- مثانه پرکار (بیش فعال)
- چشم‌های ضربدری و اسپاسم پلک
- درد مزمن پا
- مشکلات معده
- واژینیسموس و رابطه جنسی دردناک
- زودانزالی و ….
استفاده از بوتاکس محدود به مواردی که نام بردیم نمی‌شود، در سال‌های اخیر استفاده از بوتاکس در درمان بیماری‌هایی مانند افسردگی، بیماری‌های قلبی، جلوگیری از تشکیل اسکار، بیماران مبتلا به فلج بل و …. در حال مطالعه و تحقیق می‌باشد و پس از به دست آمدن نتایج کارآزمایی‌های بالینی استفاده از آن در موارد نامبرده گسترش خواهد یافت.
بهترین برند بوتاکس
برندهای تجاری مختلف بوتاکس عبارتند از:
- اونالوتولینوم توکسین A (بوتاکس)
- ابوبوتولینوم توکسین A (دیسپورت)
- اینکوبوتولینوم توکسین A (زئومین)
- ریمابوتولینوم توکسین B (مایوبلاک)
- پرابوتولینوم توکسین A (ژیوو)
بسیاری از مردم از واژه‌ی بوتاکس برای نام بردن تمام این محصولات استفاده می‌نمایند در صورتی که بوتاکس نام برند تجاری یکی از شرکت‌هایی است که این محصول را تولید می نمایند. ویال‌های بوتاکس حاوی سه ماده اصلی هستند که شامل سم بوتولینوم نوع A، آلبومین انسانی و کلرید سدیم می‌باشد. ماده موثره‌ی این ویال که بیشترین تاثیر را دارد سم بوتولینوم A می باشد.
بهترین مارک یا برند های معتبر بوتاکس در ایران
دیسپورت (Dysport)
دیسپورت ساخت کشور انگلیس بوده و یکی از بهترین برندهای موجود در بازار است. نتایج تزریق یک تا دو روز بعد قابل‌مشاهده است. این محصول ماندگاری نسبتاً خوبی داشته و اثرات آن تا ۶ ماه بعد از تزریق بوتاکس باقی خواهد ماند.
مسپورت (Masport)
یکی از برندهای ایرانی و قابل رقابت با سایرین موجود در بازار مسپورت است. این محصول بسیار باکیفیت است، اما از نظر قیمت در محدوده پایین‌تری قرار دارد. این دارو حاوی سم بوتولینوم A و هماگلوتینین است. تأثیر آن در بازه زمانی 3 تا 10 روز بعد از تزریق قابل‌مشاهده است.
نورونوکس (Neuronox)
بوتاکس نورونوکس نیز حاوی سم بوتولینوم A و تأثیر درمانی بسیار مطلوبی دارد. سه روز پس از تزریق نتایج آن قابل‌مشاهده خواهد بود. ماندگاری این محصول نیز بین 3 تا 6 ماه متغیر است که به محل و میزان تزریق وابسته است.
کبودی و ضعف دو عارضه عادی ناشی از تزریق نورونوکس هستند که بعد از گذشت چند روز برطرف خواهند شد.
نحوه تزریق بوتاکس
پزشکان پودر سم بوتولینوم را در محلول سالین رقیق می‌نمایند و این محلول را به صورت عضلانی در مناطق مورد نیاز تزریق می‌نمایند.24 تا 72 ساعت پس از تزریق اثرات تزریق به تدریج مشخص می‌شود. به یاد داشته باشید که بوتاکس یک راه حل دائمی برای مشکلات شما نمی‌باشد و ماندگاری اثر این تزریق با توجه به میزان تزریق و نوع محصول بین 3 تا 9 ماه طول می‌کشد و پس از آن در صورت رضایت از تزریق قبلی می‌توانید تزریق جدید را انجام دهید.
عوارض جانبی تزریق بوتاکس
اکثر افراد پس از تزریق بوتاکس هیچ گونه عارضه‌ی جانبی ندارند اما در برخی موارد ممکن است عوارض جانبی بروز پیدا کند که برخی از آن‌ها عبارتند از:
- خشکی چشم
- ناراحتی‌های معده
- بی‌حسی
- درد خفیف، تورم یا کبودی در اطراف محل تزریق
- سردرد
- افتادگی پلک
- زخم قرنیه و …
- ضعف یا فلج موقت در عضلات اطراف ناحیه تزریق
- مشکلات ادراری
- بدتر شدن اختلالات عصبی
- دوبینی پس از درمان استرابیسم یا چشم‌های ضربدری
- مشکلات تنفسی
چه کسانی نباید بوتاکس تزریق کنند ؟
- تزریق بوتاکس در دوران بارداری و شیردهی به دلیل عدم انجام تحقیقات کافی در این زمینه در حال حاضر ممنوع می‌باشد
- افرادی که دچار حساسیت و آلرژی نسبت به سم بوتولیسم هستند نباید این تزریق را انجام دهند.
- در صورت وجود هرگونه عفونت فعال در ناحیه‌ی تزریق، تزریق بوتاکس ممنوع می‌باشد.